Czym pędzle szczecinowe różnią się od syntetycznych?
Artystyczne pędzle szczecinowe to jeden z najpopularniejszych typów pędzla malarskiego. Łączą w sobie zalety pędzli naturalnych i syntetycznych. Są cenione za trwałość i dostępność, lecz nie są w pełni uniwersalne. Poznaj bliżej poznać możliwości zastosowania i charakterystyczne cechy pędzli szczecinowych.
Aby właściwie ocenić walory i ograniczenia pędzli szczecinowych, należy poznać budowę pędzla malarskiego oraz jego kluczowe cechy, które są najwyżej cenione przez artystów.
Jak jest zbudowany pędzel artystyczny?
Pędzle malarskie, w tym także pędzle artystyczne, od wieków nie zmieniły swojej konstrukcji: składają się z trzonka, skuwki i włosia. Trzonek zazwyczaj jest drewniany, skuwka powinna być metalowa (nierdzewna, stalowa lub aluminiowa), natomiast włosie może być naturalne lub syntetyczne.
Dobrze wykonany trzonek i trwała skuwka poprawiają ergonomię użytkowania i żywotność pędzla. Jednak kluczowe znaczenie dla oceny jakości całego narzędzia ma włosie. To ono decyduje o sposobie nakładania i rodzaju używanej do malowania farby. Włosie może być bardzo miękkie i bardzo sztywne, mniej lub bardziej odporne na wycieranie oraz łamanie pod wpływem nacisku i przesuwania po malowanej powierzchni.
Jakie są zalety pędzli naturalnych?
Przez setki lat producenci pędzli wykorzystywali sierść i szczecinę zwierząt. Najwyżej cenione było i jest włosie łasic, borsuków i wiewiórek , a także kuców, wołów i świń domowych. Im bardziej egzotyczne i rzadkie są zwierzęta, tym pędzle uzyskują wyższe ceny i są bardziej poszukiwane przez zawodowych malarzy. Najwyżej cenione są tzw. pędzle sobolowe Kolinsky, które powstają z włosia łasicy syberyjskiej.
Naturalne włosie uznawane jest za najlepsze na pędzle do malowania farbami wodnymi, ale też pozwala precyzyjnie aplikować cenione przez artystów farby olejne Talens, Amsterdam. Doskonale sprawdzi się też przy olejnych i akrylowych farbach Loveart, dostępnych w komfortowych zestawach 12×12 ml oraz 24×12 ml. Prymat naturalnego surowca trwa, choć od kilkudziesięciu lat są znane i powszechnie stosowane technologie wytwarzania doskonałej jakości włosia sztucznego. Można w tym upatrywać przywiązania do tradycji, ponieważ współcześnie produkowane pędzle syntetyczne wydają się w niczym nie ustępować naturalnym.
Włosie naturalne odznacza się doskonałą miękkością i sprężystością. Dzięki temu jest uniwersalne w zastosowaniach. Wszystko zależy od doboru odpowiedniego surowca, od selekcji szczeciny i włosów z futra różnych gatunków zwierząt pod kątem pożądanych parametrów fizycznych. Najważniejszą wadą pędzli z naturalnego włosia jest fakt niejasnych okoliczności pozyskiwania surowca: producenci nie zawsze ujawniają swoje łańcuchy dostaw. Dla wielu użytkowników dyskwalifikujący, z powodów etycznych, jest sam fakt wykorzystania surowca zwierzęcego. Dobrym wyjściem z impasu są pędzle syntetyczne.
Dlaczego pędzle syntetyczne są tak popularne?
Włosie syntetyczne jest przede wszystkim tanie i łatwo dostępne. Wytwarzanie włókien poliestrowych czy nylonowych to technologia, która nie budzi kontrowersji natury etycznej. Sztuczne włókna można kształtować w całkowicie dowolny sposób, a tym samym precyzyjnie dobierać miękkość i sprężystość włosia. Z syntetycznego włókna można wyprodukować dowolny pędzel, o dowolnych parametrach, które zaspokoją potrzeby aplikacji farb wodnych, akrylowych i olejnych.
Współczesne pędzle syntetyczne mają wiele niepodważalnych zalet. Do ich mocnych stron zalicza się trwałość: tworzywa sztuczne nie odkształcają się trwale, zachowują niezmienną sprężystość i elastyczność w suchym i wilgotnym środowisku. Kluczową właściwością jest też łatwość pielęgnacji: syntetyczne włókno nie wchłania farby, a w efekcie o wiele łatwiej jest myć pędzle po zakończeniu malowania.
Złoty środek, czyli pędzle szczecinowe
Jednym z naturalnych surowców, których można użyć do produkcji pędzli, jest szczecina świń domowych – to materiał niezwykle trwały, odporny na łamanie i wycieranie. W związku z masową produkcją mięsa wieprzowego do celów spożywczych szczecina jest najtańszym i najłatwiejszym w pozyskiwaniu naturalnym włosiem.
Duża sztywność włosia świń sprawia, że pędzle szczecinowe doskonale nadają się do malowania farbami olejnymi. Zapewniają doskonałą sprężystość, są odporne na działanie rozpuszczalników syntetycznych, dobrze przyjmują i oddają media malarskie na bazie oleju. Twarde włosie pozwala na łatwe mieszania farb olejnych i ich precyzyjne nakładanie na malowane powierzchnie. Twardsze włosie jest też przydatne przy malowaniu gęstymi akrylami. Szczeciniaki są szczególnie chętnie wybierane przez początkujących malarzy, którzy zwracają uwagę na niską cenę zakupu i dobre parametry fizyczne. To dobra alternatywa dla znacznie droższych pędzli sobolowych czy popularnych „wiewiórek”.
Większa sztywność oraz łatwość wchłaniania wody przez włosie świń sprawia, że pędzle szczecinowe nie są polecane do farb wodnych. O ile aplikacja gęstych temper czy plakatówek (gwaszy) nie nastręcza większych problemów, to przy malarstwie akwarelowym szczeciniaki są praktycznie nieprzydatne.
Najbardziej oczywistą różnicą pomiędzy pędzlami szczecinowymi i syntetycznymi jest pochodzenie włosia: w pierwszym przypadku jest to szczecina świń domowych, w drugim tworzywo sztuczne. Jeżeli chodzi o zalety czysto malarskie, to pędzle syntetyczne są w pełni uniwersalne: występują we wszystkich kształtach i bardzo wielu twardościach dostosowanych do wszystkich typów malarstwa. Z kolei pędzle szczecinowe nadają się doskonale do mediów o dużej gęstości, w tym temper, akryli i farb olejnych. Natomiast nie da się nimi uprawiać malarstwa akwarelowego na poziomie profesjonalnym.