Jakie prace rysunkowe warto zabezpieczać fiksatywą w sprayu?
Fiksatywy to zbiorcze określenie bardzo różnych preparatów, które służą zarówno do przyspieszania schnięcia farb olejnych, jak i do zabezpieczania powierzchni prac malarskich i rysunkowych. Fiksatywa w sprayu przeznaczona jest do tego drugiego celu, czyli ochrony delikatnych powierzchni prac plastycznych. W artykule przedstawiamy możliwości zastosowania i technikę aplikacji fiksatyw w sprayu.
Najprostsza fiksatywa to odtłuszczone mleko. Do aplikacji potrzebna jest butelka z atomizerem, który pozwoli rozpylić mleko na powierzchni naszej pracy. Jednak efekt takiego zabiegu może być mocno niezadowalający. O wiele bezpieczniejsza w aplikacji jest profesjonalna fiksatywa w sprayu: gotowy preparat o dokładnie przetestowanym działaniu.
Czy fiksatywą można zabezpieczyć tylko rysunki węglem i ołówkiem?
Działanie fiksatywy polega na tym, że preparat łączy się z sypkimi drobinami barwnika, wiąże je ze sobą i z podłożem. Dobrej jakości fiksatywa w sprayu doskonale nadaje się do utrwalania prac plastycznych wykonanych w technikach suchych. Chodzi tu przede wszystkim o węgiel i suche pastele, które są bardzo mało odporne na osypywanie się, przecieranie i kontakt z wodą. Każdorazowo, gdy wkładamy je i wyjmujemy z teczki, gdy wyginamy papier czy wystawiamy rysunek na działanie silnego strumienia powietrza – we wszystkich tych sytuacjach tracimy część barwnika. W efekcie rysunek traci stopniowo wyrazistość konturów i pierwotne nasycenie kolorów.
Nieco bardziej odporne na zacieranie się i stopniowe blaknięcie są prace wykonane ołówkiem i kredkami. Jednak i one, jeżeli nie zadbamy o odpowiednie zabezpieczenie, ulegają szybko postępującej degradacji. Stosunkowo trwałe, ale też warte zabezpieczenia są rysunki sepią. Barwnik dobrze spaja się z papierem, ale jeżeli chcemy mieć pewność, że przypadkowe przetarcie palcem nie zniszczy naszej pracy, warto zastosować fiksatywę.
Choć nie jest to tak popularne, jak zabezpieczanie rysunków, to fiksatywy można użyć także do wydruków komputerowych (szczególnie z drukarki atramentowej), prac akwarelowych czy rysunków wykonanych przy użyciu tuszu wodnego.
Dobrej jakości fiksatywy wysychają błyskawicznie po aplikacji. Wytwarzają delikatną powłokę, która nie tylko wiąże sypkie media malarskie, ale częściowo chroni przed osadzaniem się kurzu i niszczącym działaniem dotykania palcami. Jak już nadmieniliśmy na wstępie, naturalną fiksatywą może być mleko odtłuszczone. Innym popularnym preparatem DIY jest kalafonia rozpuszczona w denaturacie. Wielu amatorów używa też chętnie lakieru do włosów. Jeżeli nie mamy doświadczenia z takimi środkami i zależy nam na pewnym efekcie, to najrozsądniejszym rozwiązaniem będzie użycie profesjonalnej, gotowej fiksatywy.
Jak bezpiecznie aplikować fiksatywę w aerozolu?
Przed przystąpieniem do działania należy stworzyć sobie warunki do wygodnej pracy. Aplikacja fiksatywy w aerozolu nie jest skomplikowana, lecz osobom, które pierwszy raz mają do czynienia z tym preparatem, może sprawić spory problem. Aby uniknąć przykrych niespodzianek, należy odpowiednio przygotować stanowisko pracy. Jeżeli posiadamy pracownię, to wystarczy umieścić pracę poziomo na stole i przystąpić do działania. Jeżeli pracujemy w warunkach domowych, warto użyć folii malarskiej: rozkładamy ją na podłodze, na niej ustawiamy stół i nakrywamy go mniejszym kawałkiem folii lub innym materiałem ochronnym. W takich warunkach będziemy mogli skupić się na precyzyjnym nanoszeniu preparatu, bez obawy, że zniszczymy meble czy wykładziny. Fiksatywa nie jest zbyt widoczna, ale na gładkich powierzchniach może tworzyć nieestetyczne zabrudzenia.
Samo sprayowanie nie jest skomplikowane, pod warunkiem, że będziemy pamiętać o podstawowej zasadzie: unikamy kierowania dyszy wprost na pracę z bliskiej odległości. Takie postępowanie może doprowadzić do rozmazania rysunku, wykruszenia drobinek grafitu lub kredy oraz do powstania nieusuwalnych zacieków. Efektem może być znaczna utrata wartości estetycznych i pierwotnego wyglądu pracy. Najbezpieczniejszą techniką aplikacji jest rozpylanie fiksatywy łagodnym łukiem – tak, aby strumień aerozolu stworzył mgiełkę nad ułożoną poziomo powierzchnią rysunku. Opadające cząsteczki fiksatywy pokryją równomiernie pracę. Nie należy spieszyć się: zabieg powtarzamy kilka razy, aż do osiągnięcia oczekiwanego rezultatu.
Po każdorazowym użyciu fiksatywy należy odwrócić pojemnik do góry dnem i na krótko nacisnąć dyszę. Ten prosty zabieg pozwoli utrzymać drożność przewodów i ponownie użyć preparatu bez konieczności wymiany dyszy.
Szkło zamiast sprayowania?
Na zakończenie warto wspomnieć, że alternatywą dla fiksatywy jest passe-partout i ramka ze szkłem. Dzięki temu zestawowi możemy bardzo skutecznie zabezpieczać delikatnych prace rysunkowe. Część artystów zdecydowanie woli ten sposób ochrony, ponieważ nie wymaga on ingerencji w samą pracę. Z tym argumentem trudno dyskutować. Jednak oprawianie każdej pracy rysunkowej jest niewykonalne z powodów czasowych, finansowych i lokalowych. Kilkaset rysunków i szkiców w formacie A4 można przechować w większym pudełku po butach. Te same prace umieszczone za szkłem będą wymagały osobnego pomieszczenia. Brak miejsca do przechowywania prac rysunkowych jest jednym z najmocniejszych argumentów za użyciem fiksatywy.